ధర్మం అనగా ధరించేది అని అర్ధం . ఈ చరాచర ప్రపంచాన్ని ధరించి ఉన్న చైతన్య ప్రవాహం నే దైవం అని వ్యవహరిస్తాం . ధర్మం దేశ ,కాల స్థితులకు అతీతం గా ఉంటుంది . అది ఒక సుస్థిర మైన ,అమరమైన స్పందనా రాహిత్య స్థితి . అదే సత్యం . ఎందుకంటే అది మారేది కాదు . అదే ఆనందం . చిన్నపదంలో చెప్పా లంటే అదే -ఓం తత్సత్ .
అలాంటి స్పందనా రాహిత్య చైతన్యం లో ఒక్క శాతం నుండి మాత్రమే అపరా ప్రక్రుతి వ్యక్త మవుతుంది . మిగతా 99% అవ్యక్తం గా ఉంటుంది .
భౌతిక స్థాయిలో సుఖాల వలన కలిగేది సంతోషం ,దుఖాల వలన కలిగేది విచారం . సుఖ దుఖాలకు అతీతం గా ఉన్న స్పందనా రాహిత్య స్థితి ఆనందకరం అని ఋషి వాక్యం .
దైవం = స్పందన (vibration) లేని చైతన్యం = అవ్యక్తం = పరా ప్రక్రుతి .
మనిషి కంటికి , కె మేరాలకు ,దూరదర్శిని లకు ,ఇంకా ఎన్నో అధునాతన పరికరాలకు అందే విశ్వం ,చరాచర ప్రాణులు = వివిధ స్థాయిలలో స్పందించే చైతన్యం = వ్యక్తం = అపరా ప్రక్రుతి .
దైవం = 99% పరా ప్రక్రుతి + 1% అపరా ప్రక్రుతి .
సాధన ద్వారా మనిషి పరిణామం :
కంటికి కనపడే వాటి పై మోజు పెంచుకొని , "నేను -నాది ' అనే చైతన్యం తో భౌతిక స్థాయిలో ఉన్న మనిషి వివేక వైరాగ్య అభ్యాసాలతో క్రమేణా చైతన్య పరిధిని విస్తరించు కొంటూ ఇంద్రియాలను , ఆలోచనలను ,చిత్త వాసనలను అధిగమిస్తూ ఆ క్రమం లో మోహ బంధాలను తెంచు కొంటూ -"నేను(అహం ) అనేది మిధ్య - నా నిజమైన స్థితి ఆత్మ స్థితి " అని అనుభూతిస్తూ చివరికి ఈ ఆత్మ కూడా పరమాత్మలో ఓ శకలం ' అని అనుకొంటూ చిట్ట చివరికి అపరా ప్రక్రుతి ,పరా ప్రక్రుతి అన్నీ ఒక్కటే ' అనే స్థితికి చేరుకొంటాడు . ఈ సాధనే మనిషి అసలైన ధర్మం. ఈ పరిణామ ప్రక్రియే అసలైన కర్మ .
సనాతన లేదా అసలైన లేదా అమరమైన ధర్మ మంటే --- సంప్రదాయాలు , ఆచారాలు , మత విశ్వాసాలు ,పాప పుణ్యాలు ,మంచి చెడ్డలు ,వర్ణాశ్రమ మరియు నిత్య నైమిత్తిక కర్మలు కావు . ఇవి మనం సంఘ శాంతి కోసం , మానవ సంబంధ బాంధవ సౌలభ్యం కోసం ,ప్రక్రుతి రక్షణ కోసం ,చిత్త శాంతి కోసం ఏర్పాటు చేసుకొన్న నీతి నియమాలు .
అలా అని వీటిని నిర్లక్ష్యం చేయ కూడదు . ధర్మ సాధన కి పని కొచ్చేవీ ధర్మమే . అందుకే అంతిమ ధర్మాన్ని పొందా లంటే ఈ విలువలు కూడా అవసరమే .
(Duty & responsibility)కర్తవ్యం ,బాధ్యత ,అనేవి వ్రుత్తి పరం గా ,బాంధవ్యాల పరం గా ,పదవుల పరం గా ,ప్రవ్రుత్తి పరం గా ఆయా దేశ కాల మాన పరిస్థితులకు అనుగున్యం గా చేయ వలసిన కర్మలు .
ప్రతి ప్రాణి కర్మ చేయకుండా మనలేదు . చిత్తం లో ఒక సంకల్పం పుట్టిందీ అంటే అదీ కర్మే . చిత్త కర్మ .
మనస్సులో ఒక ఆలోచన మొదలయ్యిందీ అంటే అదీ కర్మే . మానసిక కర్మ .
ఒక మాట పలికాము అంటే అదీ కర్మే . వాచిక కర్మ .
శరీర స్థాయిలో అసంకల్పిత చర్యలూ (autonomous actions like digestion,respiration,circulation,cell energy metabolissm,etc...) కర్మే .
కర్మ ద్వారా ధర్మ సాధన ఎలా ?
కర్తృత్వ భావన లేకుండా , చేసే పనిలో కుశలత ,చేసిన పని నుండి వచ్చే ఫలితం పై నిరాసక్తి ,ఏ పని చేసినా భగవద్ సేవ గా ,ఎలాంటి ఫలితం వచ్చినా దైవ ప్రసాదం గా ,సంపూర్ణ శరణాగతి -శ్రద్ధతో -ఎలాంటి పనిచేసినా అది ధర్మానికి దారితీస్తుంది .
"మోహ బంధ నాశనం మనిషి సాధనా లక్ష్యం
మాయా విచ్చిన్న మోక్షం మనిషి జన్మ గమ్యం " .
